منبت کاری یا کنده کاری روی چوب از قدیمی ترین هنرهای دستی درجهان است. نمی توان تاریخ دقیقی برای شروع کنده کاری روی چوب درنظرگرفت،چرا که از آن زمان که انسان شروع به کنده کاری و تراشیدن روی دیوارغارها وسنگ وچوب برای ایجاد ارتباط ویا برآوردن نیازهایش کرده است آغازشکل گیری هنری زیبا،جذاب وسرگرم کننده شده است که در طول زمان فراز و فرود ها و تغییرات و تحولات گسترده ای را تا به امروز پشت سر گذاشته است وهم اکنون در سراسردنیاهنرمندان بسیاری مشغول به کنده کاری روی چوب(منبت) می باشند.  

مردم درگذشته برای ساخت ابزار،سلاح،وسایل تزئینی و وسایل مذهبی از هنرمنبت استفاده می کردند درمصرباستان چهرهای مذهبی منبت شده از چوب رادر قبرستان قرار می دادند تا ازمرده ها محافظت کنند . مجسمه ها و منبت کاری ها درکلیساهای مسیحی اولیه زندگی مسیح را برای نماز گذارانی که نمی توانستند بخوانند توصیف می کرد. یکی ازموارد مهم درموردهنرهای چوبی ومجسمه های چوبی وکنده کاری روی چوب(منبت) در تمام نقاط جهان وفرهنگ ها این بوده که چوب نسبت به سنگ و فلزآسیب پذیرتربوده و براثررطوبت یاآتش سوزی یا آسیب های حشرات در طول زمان از بین می رفته و با توجه به این دلایل نکته پنهان و رمزآلود درتاریخ هنر بسیاری از فرهنگ هاست .

چرا که بسیاری ازمجسمه ها و کنده کاری های چین،ژاپن وآفریقا و اقیانوسیه روی چوب اجرا می شده ودلیلش نیزاین بوده که چوب سبک بوده ومی توانستندجزئیات دقیقی را روی آن اجرا کنند به دلایلی که در بالا ذکر شد آثارکمی ازمنبت کاری ومجسمه های چوبی دردنیا وجود دارد از جمله آثاروقطعاتی که جان سالم به دربردند،می توان به آثارگرینلینگ گیبونزدراواخر دهه 60 و اوایل دهه70 اشاره کرد،از جمله آثارزیبا و ظریف وی منبت کاری میوها،گل ها وپرندگان وتزئینات پانل های دیواری که در کلیسای جامع سنت پل وکاخ دادگاه همپتون به جای مانده است. امروزه با توجه به پیشرفت علم مدرن وتکنولوژی های محافظت ازچوب به مدت نا محدود مجسمه سازان ومنبت کاران باز به این متریال جذاب،با حس وسرگرم کننده روی آورده اند.

هنر منبت ،درتاریخ هنر وصنایع دستی ایران جایگاه بسیاروالای دارد آثار به جای مانده از این هنر زیبا در طی دوران های مختلف تاریخی ایران گواه براین مطلب است. درب های مساجد ، منبرها،میزهای منبت کاری،قاب ها، جعبه ها و قاشق های دوغ و شربت خوری دسته های چاقو و خنجرو اسلحه، همه و همه نشان از قدمت و اصالت این هنر زیبا و چشم نواز می باشد.بعضی از آثار قدیمی از ظرافت و دقت بسیار بالای برخوردارند و حتی دربرخی از این آثار حوصله و دقت زیاد منبت کار مشهود است، طبق تحقیقی که در این زمینه داشتم در گذشته شغل اکثر افراد کشاورزی و فعالیت های مربوط به آن بوده است اوج کار آن ها در فصولی بوده است، که دمای هوا مناسب بوده بنابراین در فصل زمستان تقریبا اوقات مناسبی برای انجام کارهای هنری داشته اند بنابراین زمان و دقت و حوصله بیشتری به خرج می دادند.

 نکته مهمی که در بعضی از کتاب ها در مورد تاریخ منبت نوشته شده است و تاریخ آن را 1300 یا 1400 سال پیش می دانند به نظر درست نمی باشد، زیرا از آن زمانی که بشر شروع به کندن بر روی اجسام و دیواره غارها یا حتی آن زمانی که با چوب و مصارف آن آشنا شده است روی چوب نیز کنده کاری انجام گرفته بنابراین تاریخ کنده کاری به آن زمان ها بر می گردد، ولی در ایران دوران اوج و افول داشته است مانند تمام هنرهای دیگر (گچ بری، کاشیکاری، سفال گری و...) در ایران هنر منبت در دوران صفوی رونق بیشتری داشته است زیرا که آثار به جای مانده از این دوران بر روی درب ها، منابر؛ ستون های چوبی، جعبه ها و قاشق های چوبی تاییدی بر این مطلب است.

هنر منبت به دلیل کاربردی بودنش همیشه و در تمام ادوار توانسته است نیاز افراد علاقه مند به هنر را بر آورده سازد و منظور از کاربردی بودن ، تلفیقش با ساخت های نجاری و استفاده در وسایل کاربردی از قبیل مبلمان، صندلی؛ درب منازل ،میز،درب مساجد، قاب ها و جعبه ها و ... می باشد.

لذا شایسته است با برنامه ریزی مناسب و حمایت از نسل جدید فعال در هنر منبت و  افق دید مناسب و بین المللی که در متن این هنر زیبا و اصیل نهفته است رو به فراموشی و نزول نگراید.